Abstract :
Türk edebiyat?n?n Tanzimat edebiyat? dönemi sonras? yenile?me dönemi ?ahsiyetlerinden olan Muallim Nâcî (1849-1893), ?âir, yazar, sözlükçü ve edebiyat bilimcisi yönleriyle öne ç?kmaktad?r. Muallim Nâcî, Bat? etkisinde eserler veren Abdülhak Hamid (Tarhan) ve Recâizâde Mahmud (Ekrem)’e kar??, eski edebiyat?n savunucusu konumundad?r. Muallim Nâcî edebî eserler kadar teorik eserler de kaleme alm??t?r. Lugat-? Nâcî ve Ist?lâhat-? Edebiyye ve isimli eserleri onun klâsik ?iirimiz için de kullan?lan önemli sözlükleridir. Nâcî’nin her iki eseri de Tâhirülmevlevi taraf?ndan gözden geçirilmi? ve eklemelerle geni?letilmi?tir. Tâhirülmevlevi (1877-1951) gelene?e ba?l? tavr? ile tan?nan bir Mevlevi dervi?i, edebiyat bilimcisi, yazar ve ?airdir.
Klasik Türk edebiyat? gelene?inde ?âirlerin ?iirleri ve ?iir anlay??lar? hakk?nda bilgi ç?karabilece?imiz en temel kaynak, tezkirelerdir. Tezkirelerde ?âir ve ?iir de?erlendirmelerinde bu kavramlar gözden geçirilmi?tir. Yine ?âirler kendi ?iirlerinde ve divan önsözlerinde de ?iire dâir genel de?erlendirmelerde bulunurlar. Bu amaçla divan önsözleri ve divanlar gözden geçirilmi?, klasik ?erh kitaplar?ndaki durum tart???lm??t?r.
Bu makalede, Muallim Nâcî’nin Ist?lâhat-? Edebiyye’sinde ve Tâhirülmevlevî’nin Edebiyat Lugati’nde "yek-âheng gazel" ve "yek-âvâz gazel" tan?mlar?na nas?l yer verdi?i bu tan?mlar?n kendisinden sonra nas?l terimle?ti?inden söz edilecektir.
Keyword :
Muallim Nâcî, yek-âheng gazel, yek-âvâz gazel, edebiyat terimleri