Abstract :
Birçok ara?t?rmac? taraf?ndan tan?mlanan ve farkl? adland?r?lmalarda bulunulan metinleraras?l?k kavram?, özünde bir metnin bir ya da birçok metinle “söyle?mesi”dir. Metinler birbirleriyle çe?itli ?ekillerde söyle?ir. Bunlardan ikisi gönderge ve an??t?rmad?r. Gönderge, bir metinden al?nt? yap?lmadan o metinden bahsedilmesidir. Daha geni? anlam? ile gönderge, bir metinde bir ça??n, bir türün (yaz?nsal olsun ya da olmas?n), bir gelene?in, yazar veya ?air adlar?n?n ya da bir ?iir veya hikâye ki?isinin, tarihî bir kahraman?n, kutsal kitaplardan birinin ad?n?n aç?kça an?lmas?d?r. An??t?rma ise göndergeye göre daha ketumdur. ?lk anda anla??lmas? kolay de?ildir. An??t?rma, bir metne birkaç kelime ya da yar?m bilgiyle sezdirim yoluyla göndermede bulunmad?r. An??t?rmalar?n anla??lmas? ço?u zaman zordur ve belli bir bilgi birikimini gerektirir. Bu birikimin gereklili?i metinleraras?l?kta okurun önemini vurgulayan kuramc?lar? do?rular niteliktedir. Zira okur göndergeleri ve an??t?rmalar? anlayacak bilgi ve birikime sahip de?ilse metnin metinleraras?l??? ortaya ç?kamaz.
Sözlükte “kastetmek, bir ?eye do?ru yönelmek” gibi anlamlara gelen kaside terim olarak “belli bir amaçla söylenmi?, üzerinde dü?ünülmü? ?iir” demektir. 18. yüzy?l ?airlerinden Nedim Berây-? Sitâyi?-i Sa’dâbâd adl? kasidesinde Sa’dâbâd bölgesinin güzelli?ini tasvir ederken esasen mekân üzerinden III. Ahmed’in saltanat?na dikkat çekmek istemi?tir. Bu çal??mada söz konusu kasidenin te?bib bölümünde tasvir edilen Sa’dâbâd bölgesi hakk?nda k?saca bilgi verildikten sonra kasidenin ?ekil ve muhteva özelliklerine de?inilip, gönderge ve an??t?rmalar yönünden metinleraras? bir incelemesi yap?lacakt?r.
Keyword :
Divan ?iiri, Nedim, Sadabad, kaside