Abstract :
Klasik Türk ?iiri günümüzden hayli uzak bir edebî gelene?in ürünüdür. Bu ?iir gelene?ini anlama ve anlamland?rma gayretlerinin ba??nda da metin ?erhi gelmektedir. Kullan?lan yöntem ne olursa olsun, metni anlamland?rma çal??malar?n?n ilk basama?? ?iir metninde geçen kelime kadrosunun dökümüdür. ?iirde geçen tüm kelimelerin anlamlar? ve hangi hayalleri bar?nd?rd??? bilinmeden o metnin anla??lmas? mümkün de?ildir. Bu sebeple, Klasik Türk ?iirinin az sözle çok ?ey anlatan yap?s? ve ?airlerin iki m?sraa s??d?rd?klar? kültürel birikimler, inan??lar, tasavvurlar, mitolojik anlat?lar köken ara?t?rmas?n? zorunlu k?lar.
Bu çal??mada klasik Türk ?iirinde geçen “ü?tür-i gerdûn” ve “?ütür-i çarh” tamlamalar? ile eski kültürlerin inanç sistemleri ve mitolojilerinde yer alan uçan/kanatl? deve tasavvurlar? aras?ndaki ili?ki sorgulanacakt?r. Bugünkü Türkçe’ye “fele?in devesi” olarak aktar?lan ancak ifade etti?i anlam belli olmayan “ü?tür-i gerdûn” ve “?ütür-i çarh” tamlamalar?, felek ve deve sembolizmi içinde yorumlanacak ve mitoslarda yer alan, gökyüzündeki tanr?lar?n bine?i olan devenin, klasik Türk ?iirindeki benzetmelik ilgisi ve kökeni, mitolojinin süzgecinden geçerek kazand??? anlam ve hayallere i?aret edilecektir.
Keyword :
deve, ü?tür-i gerdûn, ?ütür-i çarh, mitoloji, klasik Türk edebiyat?