Abstract :
Klasik Türk ?iiri, gerek eski Türkçe devresinden beri izleri takip edilebilen gerekse tercüme yoluyla dilimize kazand?r?lan deyimler aç?s?ndan oldukça zengindir. Tercüme yoluyla dilimize geçen deyimlerin izlerini takip etmek ve kaynak dili belirlemek her zaman mümkün olmamaktad?r. Deyim sözlüklerinde yer almayan ancak yap?s? itibariyle deyim özelli?i gösteren ve kökeni tam olarak bilinmeyen deyimlerden biri de “zehri yedi tastan geçmek”tir. Toplam 16 beyitte tespit edilebilen “zehri yedi tastan geçmek” tabirine kelime ve deyim sözlüklerinde rastlan?lmam??t?r. Bu çal??mada örnek beyitlerin ba?lam?ndan hareketle deyime anlam önerileri sunulacakt?r.
Deyimin yer ald??? beyitlerdeki kelimelerin üç farkl? grupta topland??? söylenebilir: Gökyüzü, y?lan ve olumsuz durum ve duygularla ilgili olanlar. Bu gruplama deyimin anlam?n?n astroloji ve mitoloji ile ba?lant?l? olabilece?ini dü?ündürmektedir. Y?lan, hikmetin, zaman?n ve kaderin sembolü olup ayn? zamanda s?rlar? korur. ?nsanlar?n kaderinin de yedinci kat gökte (Levh-i Mahfuz’da)sakl? oldu?una inan?l?r. Felek, insanlar?n –özellikle kötü- kaderlerinden sorumlu tutulur. Kaderin yedinci kat gökten, gökyüzü katmanlar?n? geçerek insana ula?mas?/ vakti geldi?inde gerçekle?mesi ile zehrin yedi tas? geçerek ölümcüllü?ünü aç??a ç?karmas? aras?nda bir paralellik görülür. Bu çal??mada, insanlar?n kaderlerinin yapraklar?nda yaz?ld??? hayat a?ac? ve bu a?ac? koruyan ve dolay?s?yla tanr?sal bilgiye vâk?f y?lan?n, a?aç zikredilmeksizin bu inan??a telmihen kullan?lm?? oldu?u ve yedi tastan geçen zehrin ise felek üzerinden kaderle hesapla?ma anlay???n?n bir ba?ka ifadesi olarak ?iirde yer buldu?u sonucuna ula??lm??t?r.
Keyword :
zehri yedi tastan geçmek, y?lan, gökyüzü, kader