Abstract :
Divan ?iiri, insana dair her ayr?nt?y? ihtiva eden çok zengin bir ?iir gelene?idir. Bu gelenek ilimden beslenir. Divan ?airleri, ayn? zamanda birer âlim ve muhtelif mesleklere sahip ki?ilerdir. Divan ?iiri ve ilim aras?ndaki ili?ki birbirini tamamlamak seviyesini geçerek ayniyet derecesi de gösterebilir. Öyle ki Osmanl?da hemen her âlim bir taraf?yla ?air, her ?air de bir ölçüde âlimdir. Bu yönüyle bak?ld???nda, kaleme al?nan her bir edebî eserde ilmî unsurlarla kar??la?mak; her bir ilmî eserde de edebî ürünlere rastlamak mümkündür. ?airler, sahip olduklar? birikimi edebî eserlerine özellikle de divanlar?na büyük bir titizlikle nak?etmi?lerdir. Bununla birlikte, yazd?klar? ilmî eserlerde de pek çok manzum parçalara yer vermi?lerdir. ?iirlerdeki bu ilmî birikimi ve ilmî eserlerdeki manzum parçalar? tespit etmek, divan ?iirinin anlam dünyas?n?n zenginli?ini gösterme aç?s?ndan önemlidir.
Hoca Tahsin Efendi, Osmanl?’n?n son dönemlerinde ya?am?? önemli fikir adamlar?ndand?r. Çe?itli bilim dallar?nda yaz?lm?? pek çok eseri bulunmaktad?r. Bu eserlerin bir k?sm?nda onun ?airlik yönünü ortaya koyan manzumeler bulunmaktad?r. Esâs-? ?lm-i Hey’et de bu eserlerden birisidir. Hoca Tahsin Efendi, bu eserinde yer alan kaside naz?m ?ekliyle yaz?lm?? manzumesinde o dönemin astronomi bilgisini edebî bir üslupla anlatmaya çal??m??t?r. Çal??ma kapsam?nda, astronomi ile ilgili bu manzume ilmî ve edebî boyutlar?yla ele al?nacakt?r.
Keyword :
Hoca Tahsin Efendi, Esâs-? ?lm-i Hey’et, kaside, astronomi