Abstract :
Fuzûlî, Farsça Divan’?n?n mukaddimesinde ?iirini Kerbelâ topra?? olarak vas?fland?r?r. A??k Çelebî de tezkiresinde Fuzûlî için ??k-s?r-? k?y-? fen? ‘fena mahallesinde toz toprak içinde kalm??; fena mahallesinin dü?künü’ ifadesini kullan?r. (K?l?ç 2010: 1119) Topra??n dü?künlü?ü, peri?anl???, hakir olmay? ifade eden yönü Fuzûlî’nin mahlas?n?n olumsuz anlamlar?n?, manevi de?eri ise olumlu anlamlar?n? hat?rlat?r. Bu sebeple toprak Fuzûlî’nin ?iir dünyas?n? iyi betimleyen bir kelimedir.
Mahlas? hem olumlu hem de olumsuz bir anlam ta??yan Fuzûlî, maddi yönden de?ersiz olan topra?a manevi anlamlar yükleyemi?; böylece onun ?iirlerinde toprak kendi mahlas? gibi çift yönlü hale gelmi?tir. Eserlerini inceledi?imizde toprakla ilgili orijinal imajlar olu?turdu?u ve toprakla ilgili deyimleri, ibareleri s?kça kulland???n? gördük. Bu nedenle toprak Fuzûlî’nin ?iirinde önemli bir anahtar kelimedir diyebiliriz. Bu yaz?da Fuzûlî’nin ?iirinde toprak ile ilgili imajlar? ve deyimleri ele alaca??z. Ele ald???m?z deyimler aras?nda šopra?dan götür-, ??k çek-, ??kden ba? çek- gibi ba?ka ?airlerde örneklerine rastlamad???m?z kullan?mlar da mevcuttur.
Çal??mam?z iki bölümden olu?maktad?r. ?lk bölümde toprakla ilgili imajlar incelenmi?tir. Bu incelemede Fuzûlî’nin Türkçe ve Farsça Divan, Leylâ vü Mecnun, Hadikatü’s-Sü’edâ eserler taran?p toprakla ilgili imajlar de?erlendirmeye tutulmu?tur. Çal??man?n ikinci bölümünde ise toprakla ilgili deyimler ve ibareler beyitlerden örnek gösterilerek aç?klanm??t?r.
Keyword :
Fuzûlî, Toprak, Kerbelâ, Deyim, ?maj