Abstract :
?ehrengiz bir ?ehrin dilberlerini ve güzelliklerini anlatan edebî türlerden biridir. ?ran’da XII. yüzy?lda ?ehr-â?ûb ad?yla ilk örneklerinin verildi?i ara?t?rmac?lar taraf?ndan ifade edilmektedir. Türk edebiyat?nda ise XVI. yüzy?lda Mesihî’nin ve ard?ndan Zâtî’nin Edirne ?ehrengizi ile ilk örnekleri verilen tür, zamanla Lâmî Çelebi’nin Bursa ?ehrengizi ile geli?im ve de?i?im göstererek klasik Türk edebiyat?nda önem kazanm??t?r. Sosyal hayattan izlerin görüldü?ü, övgünün bulundu?u ve lirik bir anlat?ma sahip olan ?ehrengizler klasik Türk ?iirindeki benzetme unsurlar?n? kullanarak hayalî sevgili tipolojisinden ziyade gerçek güzellerin ön plana ç?kt??? bir türdür. Büyük bir k?sm? mesnevi tarz?nda yaz?lan bu eserler birçok bilimsel ara?t?rmaya konu olmu?tur. Bu çal??mada ba?lang?çta XVI. yüzy?l ?airlerinden Azîzî ve Lebîbî hakk?nda bilgi verilmesinin ard?ndan ?ehrengiz türü tan?t?lm??t?r. Ard?ndan edebiyat tarihimizde tek kad?n ?ehrengizini yazan Azîzî’nin ?stanbul ?ehrengizi ile edebiyat?m?zda tek semt ?ehrengizini yazan Lebîbî’nin Eyüp bölgesindeki yirmi erkek esnaf?n vas?flar?n? övdü?ü Eyüp ?ehrengizi adl? eserler mukayese edilmi?tir. Çal??mada mukayese sonucunda iki ?ehrengizdeki tespit edilen benzerlik ve farkl?l?klardan birtak?m sonuçlar elde edilmi? ve ?ehrengiz literatürüne katk? sa?lanmas? amaçlanm??t?r. Azîzî’nin ?stanbul ?ehrengizi’nin taraf?m?zdan tespit edilen yeni ve tam bir nüshas? çal??mada belirtilmi? ve orijinal nüshalar?na yer verilmi?tir. Ayr?ca ?airin Dîvân’?nda yer alan ?ehrengize benzer Cevâb-? nâme adl? kaside üzerine birtak?m dü?ünce ve tekliflere çal??mada yer verilmi?tir.
Keyword :
?ehrengiz, Azîzî, Lebîbî, ?stanbul ?ehrengizi, Eyüp ?ehrengizi, XVI. yüzy?l