Abstract :
?nsano?lunun tüketebilece?inden veya ihtiyac?ndan fazlas?n? üretmeye ba?lamas? ticaretin ortaya ç?kmas?ndaki önemli etkenlerden biri olmu?tur. Üretim fazlas?n? kendinde olmayanla de?i?tirme iste?i ba?lang?çta trampa denilen takas yöntemini do?urmu?, bu yöntem zamanla ürün mübadelesinde de?erli kuma?, deri ve madenlerin kullan?lmas?na önayak olmu?tur. Ticari faaliyetlerinin ülke s?n?rlar? d???na ta??p uluslararas? boyuta ta??nmas? ile al??veri?in h?zl? ve kolay yap?lmas? iste?i veya aray???n?n sonucunda para bulunmu?tur. Parayla birlikte ticari faaliyetler daha kolay ve geni? co?rafyalarda yap?lmaya ba?lanm?? ve ekonomik hayat, maddi refah, zenginlik gibi unsurlar bir devlet için en az siyasi veya askeri güç kadar önem arz etmi?tir. Ya?ad??? co?rafyada söz sahibi olmak ve dünya siyasetine yön vermek isteyen her devlet gibi Osmanl? Devleti de ticarete önem vermi?, bunun için s?k? para politikalar? izlemi?tir. Yüzy?llar boyunca hem örnek al?p ba?ka devletlere ait para birimlerini kullanm?? hem de kendi para birimlerini üretmi?tir. Maddi kültür unsurlar?ndan olan para birimleri, içinde bulundu?u toplumun parças? olan ve bu topluma ait her türlü malzemeyi ?iirlerine yans?tan divan ?airleri taraf?ndan ?iirde bir malzeme olarak kullan?lm??t?r. Ku?kusuz bu kullan?m para birimlerinin gerçek manalar? veya al??veri?teki maddi kullan?mlar?yla s?n?rl? kalmam??t?r. Sanatç? hassasiyetinin devreye girmesiyle para birimleri çe?itli te?bihler ve mecazl? kullan?mlarla, atasözü ve deyimler e?li?inde, gelenek ve kültüre ait kavramlarla kar??m?za ç?km??t?r.
Bu çal??mada inceledi?imiz divan ve mesnevilerde, Osmanl? devletinin kurulu?undan 19. yüzy?la kadar tedavülde olan madeni para birimlerinin gerçek anlam? d???nda nas?l kullan?ld???, âdet-gelenek içerisinde nas?l konu oldu?u ve hangi benzetmelere konu edildi?i üzerinde duraca??z.
Keyword :
Divan ?iiri, para birimleri, mecaz