Abstract :
Divan ?iirinin anlam zenginli?i göz önünde bulunduruldu?unda ba?lam, ?üphesiz büyük önem ta??maktad?r. Kavramlar, hayaller, mazmunlar kendilerinden önce veya sonra gelen kavramlarla ilintili olarak yüzlerce farkl? mana ta??yabilmektedirler.
Genel itibar?yla yuvarlakl?kla ilgili olan “halka” kelimesinin sözlüklerde yirmiden fazla anlam? bulunmaktad?r. Kelimenin anlam bak?m?ndan bu denli zengin olmas?, divan ?airlerinin yuvarlakl?kla ilgili kurduklar? hayallerde “halka” kelimesinin anlam zenginli?inden yararlanmalar?n? sa?lam??t?r. XVII. yüzy?l ?airlerinden Azmî-zâde Hâletî de bu kelimenin anlam zenginli?inden faydalanan ?airlerdendir. Azmî-zâde Hâletî Divan?’nda halka kelimesinin sekiz farkl? manada toplam 38 defa kullan?ld??? görülmektedir.
Halka kelimesi, tek ba??na kullan?ld???nda kar??lad??? anlamlar?n yan? s?ra birtak?m kelimelerle bir araya gelip kelime grubu olu?turdu?unda da yeni anlamlar kazanmaktad?r. Azmî-zâde Hâletî Divan?’nda halka kelimesinin bu tür üç farkl? kullan?m? görülmektedir. Bunlardan ilki kelimenin “zikr, ir?ât” gibi kelimelerle bir araya gelerek kazand??? tasavvufî terim anlam?d?r. ?kincisi divan edebiyat?nda s?kl?kla kullan?lan “halka-begû? yahut halka der-gû?” sonuncusu ise “halka-i der gibi olmak” yani kap? halkas? gibi olmakt?r. Bu çal??mada “halka” kelimesinin Azmî-zâde Hâletî Divan?’nda tek ba??na ve di?er kelimelerle bir araya gelip kal?p ifadeler olu?turdu?unda hangi anlamlarda kullan?ld??? de?erlendirilecektir.
Keyword :
Halka, divan ?iiri, ba?lam, anlam, Azmî-zâde Hâletî